Dit is Leaders in Life Sciences, een podcast waarin we op zoek gaan naar het verhaal achter de mens. We praten met leiders van nu en later over wat hun drijft, hun carrière en privéleven. Want door naar elkaar te luisteren komen we als individu en als sector verder. We willen onze partners hartelijk bedanken voor hun steun, dat zijn Pivot Park, Pedersen & Partners en Johnson & Johnson Innovative Medicine. Te gast in deze aflevering, Nico Stam. Uw host is Henk Jan Out.
Henk Jan Out
Ja, welkom allemaal. Vandaag is onze gast Nico Stam. Nico is onlangs met pensioen gegaan nadat hij ruim 30 jaar in diverse rollen in de farmaceutische industrie werkzaam was. Meest recentelijk was hij CEO bij Acerta hier op het Pivot Park in Oss. Een bedrijf dat voor heel veel geld door AstraZeneca werd overgenomen en daarmee een prachtige showcase werd voor wat er allemaal kan als start-up. We zullen daar later nog verder op terugkomen. Zijn carrière omvatte onderzoek als basale wetenschapper bij Organon. Hier in Oss, maar ook in Schotland. Hij was actief in business development, portfolio management, strategie, alliance management. Hij was betrokken bij de voorbereidingen van de beursgang van Organon. Die er overigens nooit gekomen is, maar dat had niks met Nico te maken trouwens. En het opzetten van het Pivot Park hier. Hij maakte een uitstapje naar Maastricht en werkte bij diverse start-ups en kwam toen terug naar Oss bij Acerta, waar hij nu dus onlangs afscheid van heeft genomen. Ja, dat is… Welkom allereerst Nico. Het is een prachtige carrière, heel divers. Hoe kijk je zelf hierop terug? Nu als pensionado heb je tijd om dat soort reflecties te kunnen maken. Hoe kijk je terug op je carrière?
Nico Stam
Ja, dankjewel Henk-Jan. Eigenlijk denk ik heel positief. Ik denk dat ik erg geboft heb. Ook met alle verschillende banen. En alle verschillende functies die ik gehad heb, en leidinggevende. Heel veel diversiteit. Dat is ook hetgeen dat mij het meest nauw aan het hart ligt. Het bouwen van dingen. Het opzetten van nieuwe dingen. Het leren van nieuwe dingen. En meer dan de hardcore scientist, waar ik aanvankelijk mee begonnen was. Het is ook een heel leuke opbouw naar het huidige moment. Waar we dus eigenlijk op het moment dat MSD de R&D stopte in Oss. Op dat moment heb ik ook kunnen helpen vanuit MSD, nog als MSD-medewerker, aan het opzetten van het Pivot Park. Met het uitlicenseren van heel veel verschillende patentportofolio’s. Compound libraries. Aan Big Pharma. Aan oud-collega’s. Aan investeerders. Waaronder de oprichters van Acerta. Waar ik dus op dat moment betrokken bij was. Maar vanuit de MSD-kant. En het is natuurlijk heel leuk om dan een aantal jaren later eigenlijk weer terug te komen bij dat bedrijf.
Henk Jan Out
Goed, je hebt een lange carrière. Je kijkt er met veel plezier op terug. Is er nog iets wat je eigenlijk had willen bereiken maar niet gelukt is?
Nico Stam
Nee, dat gevoel heb ik eigenlijk niet. Ik denk dat het opzetten, het groeien van Acerta en het houden van het bedrijf binnen Nederland en dan moet je wel even rekenen dat we op het moment dat ik bij het bedrijf kwam, dat er vier vestigingen in Amerika waren. Vier verschillende vestigingen, 200 medewerkers. Minder dan 20 medewerkers in Oss. We hadden een afdeling in het World Trade Center, dat dat allemaal vertrokken is en dat alles zich geconcentreerd heeft. En dat we nu denk ik een sustainable plek hebben binnen AstraZeneca.
Henk Jan Out
Goed, dus die rol binnen AZ, dat was helemaal datgene wat je veel bevrediging gaf. En het is niet zo dat je zegt, ik had eigenlijk dit nog wel willen doen in mijn carrière.
Nico Stam
Nou, ik had het nog wel verder willen brengen denk ik.
Henk Jan Out
Ja, we komen zo op Acerta nog wel even terug, maar in zijn algemeenheid: wat zou je wat zou je wat zou die ambitie geweest zijn die nou niet dit helemaal tot uiting gekomen is dan?
Nico Stam
Nog groter maken. We hebben natuurlijk ook vrij recent, Acerta heeft eenh, of AstraZeneca heeft dat gedaan, die heeft een andere start-up in Amsterdam overgenomen. Die twee gaan steeds nauwer samenwerken. We hebben eigenlijk met het inkomen van Acerta ook een aantal van dat soort overnames kunnen financieren voor AstraZeneca.
Henk Jan Out
En daar had je graag meer betrokken bij willen worden?
Nico Stam
Het was heel leuk om verder bij betrokken te blijven. En ook wat we hebben afgelopen jaar een nieuwe klinische kandidaat afgeleverd naar AstraZeneca.
Henk Jan Out
Een klinische kandidaat is een molecuul die voor het eerst bij mensen kan worden gebruikt?
Nico Stam
Ja, dus dit jaar wordt die getest op patiënten. En dat zijn altijd zaken… Maar je weet zelf hoe ingewikkeld het is, hoe moeilijk, en ook hoeveel van de drugs die we ontwikkelen en hoopvol over zijn, dat die sneuvelen ergens langs de weg. En dat was natuurlijk heel erg leuk geweest om daar de resultaten van te zien.
Henk Jan Out
Maar goed, de pensioengerechtigde leeftijd was onvermijdelijk.
Nico Stam
Die is duidelijk. Kijk, het is ook een beslissing van mij geweest, want ik had kunnen blijven. Dat is me ook aangeboden, om eigenlijk de CEO te blijven van Acerta. En in Amerika speelt het pensioen gaan wat minder dan in Nederland. Ik weet ook dat het me heel veel tijd kost, veel reistijd, erg druk. En van mij is nu het meest belangrijk: eigenlijk even een hele lege agenda krijgen, en daarna kijken wat ik weer wil doen. Maar ook: de job is klaar, denk ik, van het Acerta stukje.
Henk Jan Out
Dus een mooi moment om om afscheid te nemen?
Nico Stam
Ja, ja.
Henk Jan Out
Je noemt het eigenlijk al een beetje… Wat was het leukste in die, wat is het, 30, 35 jaar dat je in farma gezeten hebt? Wat was het leukste wat je gedaan hebt?
Nico Stam
Wat ik heel erg leuk vond was de rol van alliance manager bij…
Henk Jan Out
leg even wat een alliance manager in de farma doet.
Nico Stam
Je ziet dat farmaceutische bedrijven heel vaak, ook om risico en kosten te spreiden, strategische alliances in een bepaald therapeutisch gebied met een andere big pharma starten. In dit geval was het Organon met Sanofi Synthelabo, waarbij de bedrijven elk 50% van de research en development deden. De productie, de commercialisatie, financieel, communicatie, al dat soort zaken. Dus echt alsof het één bedrijf is. En beide bedrijven hebben daar één alliance manager die dan ook aan de CEO van beide bedrijven rapporteert, en die soort assistenten van de CEO zijn die dat gehele project coördineren.
Henk Jan Out
En wat is daar zo leuk aan? Want dat lijkt mij juist heel ingewikkeld want je hebt het eigenlijk met twee bedrijven te maken die misschien niet altijd dezelfde waardes of dezelfde procedures hebben. Ingewikkeld werken lijkt het me.
Nico Stam
Ja dat was ook in dat opzicht was het heel stressvol.
Henk Jan Out
Andere culturen, Franse cultuur, Nederlandse cultuur?
Nico Stam
Gaf ook de nodige irritatie maar ik vond het wel, het is wel de baan denk ik waar ik het meest geleerd heb. Waar je dus, precies wat je zegt, de verschillende manieren ziet waarop mensen werken, waar bedrijven er naar kijken. Bedrijven zijn niet gelijk. Het ene bedrijf gaat financieel beter dan het andere bedrijf. Ook proberen intern het management, dat waren dan de boardleden, om die aligned te krijgen. Soms heb je niet alle informatie.
Henk Jan Out
Wat heb je daar met name dan geleerd? De soft skills?
Nico Stam
Ik denk soft skills, onderhandelen nog meer met de twee bedrijven. Tussen beide bedrijven waren er denk ik, nou ik denk meer dan 100 verschillende contracten op allerlei verschillende niveaus. En waar je ook ziet dat Nederlanders blijven onderhandelen. Fransen zijn veel grootsdenker. Die gaan om de grote lijnen. Nederland, je kan een deal hebben en op het moment dat de deal er is, beginnen ze weer nitty-gritty het te heronderhandelen. En daar een weg vinden. En ik heb het, moet ik zeggen, ook al hele tijden heel moeilijk meegehad. Met mijn counterpart in het andere bedrijf. Maar het had ook een ontzettende dynamiek. En wat ik leuk vond, was dat je te maken had ineens met zaken als transferpricing, strategie, commercialisatie, een salesorganisatie, kostprijs van de medicijnen en de verkoopprijs. En waar winst komt in welk land. En dat zijn zaken waar ik eigenlijk nooit mee te maken had.
Henk Jan Out
Maar dat als researcher, dat je bent begonnen als scientist hier in Oss en in Schotland. Daar ben je bezig met totaal andere dingen. Ik denk nog steeds dat een hoop researchers geen idee hebben van wat er allemaal gebeurt. Mocht hun molecuul het ooit redden op de markt. Dat is toch wel een totaal andere wereld.
Nico Stam
Ja, dat is het ook. Dus in het begin was ook, moet ik zeggen, ik was wel kwam toen ik kreeg de baan eigenlijk nadat ik een tijdje strategie gehad had, dat ik net terug was uit de UK. Waar ik afdelingshoofd was van een target discovery afdeling. Dat was echt research en hier had je met een heleboel politiek te maken. Maar ik moet zeggen dat lag mij wel. En het was ook heel leuk om al die verschillende afdelingen om ook bijvoorbeeld een hoofd van de R&D mee te krijgen binnen het eigen bedrijf. Niet iedereen accepteert automatisch die alliance manager role. Maar ik heb er veel geleerd. Ik vond het leuk, dynamisch. Ik was ook blij toen het afgelopen was. Ik ben ook betrokken geweest op het moment dat Organon besloot, of de CEO toen besloot eigenlijk, om de hele, het Organon deel te verkopen aan Sanofi, omdat het gewoon te duur werd en de sales waren niet zoals het bedrijf… Er zat een product op dat op de markt was, maar er zat een hele R&D portefeuille met fase 3, fase 2, fase 1 producten in en het werd gewoon te duur voor een bedrijf zoals Orgonon. En het was strategisch relevanter voor Sanofi. En dat was voor mij het begin ook van het businessstukje, het onderhandelen over contracten, het verkopen.
Henk Jan Out
Goed, alliance management vond je een van de leukste dingen. Wat vond je het minst leuke? Niet van dat alliance management, maar in zijn algemeenheid van je hele carrière.
Nico Stam
Wat ik het minst leuke vond, maar dat is aan het eind, is eigenlijk het stukje met start-ups vanuit een academische setting, waar je heel veel te maken had met ideeën die opkwamen vanuit de academia en waar dan een bedrijfje opgezet moest worden, wat ik vaak deed. En dan deed ik de business development en vaak was ik de interim CEO. Maar dat was, om de hele universiteit mee te krijgen, dat was vaak… de intellectual property was van de universiteit
Henk Jan Out
Het patent.
Nico Stam
Het patent. En universiteiten willen start-ups, maar hun core business is anders. En het is vrij moeilijk om daar…
Henk Jan Out
Wat was er dan niet leuk aan, bedoel… is er is dit is dat lastig om met om met zo’n universiteit samen te werken?
Nico Stam
Wat je vaak zag, was dat mensen twee petten op hadden. Bijvoorbeeld, er was een hoogleraar en die had een heel goed innovatief idee. Er werd een patent gefiled, of er was geen patent. Die wilde een start-up, want mensen vinden start-ups leuk, maar het was niet een bedrijf waar ik in zat. Ik zat erin vanuit de Health Campus. En om dat dan op te zetten… je staat een beetje aan de zijlijn. En dat is anders dan zoals in Acerta, waar je in het bedrijf zit en met de business bezig bent. Je bent eigenlijk iets aan het opzetten voor iemand anders.
Henk Jan Out
Ja, ja. En ging die samenwerking met de universiteiten wel goed? Daar wordt natuurlijk veel over geklaagd in Nederland. Dat het idee van valoriseren, zoals dat dan heet, van universiteiten die interessante dingen wellicht in een start-up kunnen stoppen, dat dat allemaal heel moeizaam verloopt. Was dat ook jouw ervaring?
Nico Stam
Ja, absoluut.
Henk Jan Out
En wat was het grootste probleem daarbij?
Nico Stam
Dat vaak de universiteit er voor een te groot deel in bleef zitten. Trage besluitvorming en invloed wil hebben op het bedrijf. En ik ben ervan overtuigd dat je op een gegeven moment… Het gaat om dat je een verre verdeling van de toekomstige hoopvolle revenues gaat krijgen tussen beide partijen. Maar daarna is een bedrijf alleen succesvol als er echt een team opgaat. Waarbij je de academische functie scheidt van de business functie. En academici kunnen betrokken blijden in een board of als CSO. Maar daarna gaat het om, je kan moeilijk een bedrijf opzetten wat mensen vaak willen. Binnen de universiteit, in het oude laboratorium waar het vandaan komt.
Henk Jan Out
Dus de universiteit had er moeite mee om het los te laten?
Nico Stam
Ja. Of wilden een te groot deel ervan houden.
Henk Jan Out
Ja, ze denken ook dan meteen dat het zo briljant is dat het ook meteen enorm veel gaat opleveren, terwijl dat stadium de kans dat het überhaupt iets gaat worden kleiner is dan 5%, als ik zelfs optimistisch ben.
Nico Stam
Ja, dat is absoluut het geval. Maar mensen kijken naar de succesverhalen waar mensen wel heel succesvol zijn geweest en die bestaan ook, maar…
Henk Jan Out
Nou ja, Acerta, en daar komen we zometeen op, dat is natuurlijk wel het droombeeld van een universiteit. Stel dat je prachtige moleculen of een innovatie bedenkt en zet er een start-up op, en dan wordt het opeens voor heel veel geld gekocht door een big pharma bedrijf. Dat is de droom, denk ik, voor universiteiten en ook voor start-ups natuurlijk.
Nico Stam
Maar in dat voorbeeld is eigenlijk alleen het patent overgedragen, en daarna is de andere partij er ook helemaal uitgestapt. Dus dan heb je weer eigen besluitvorming, eigen geld, eigen beslissingen. Als je kijkt naar academische tech transfer offices waar dat wel goed werkt, dan was altijd België een heel goed voorbeeld, Leuven en Diepenveen. Maar daar werd het ook veel beter professioneel gescheiden en werd er ook gewoon gezegd van: hierbij hebben jullie de patenten, succes. En als de academicus van de universiteit betrokken bleef, kreeg hij ook een behoorlijk deel van de toekomstige revenues. Dus er is een incentive voor mensen om bedrijven op te zetten, maar ook een hele grote incentive in het geval het succesvol is. Het interessante was…
Henk Jan Out
Er zijn te weinig incentives, zeg je dat ook voor het Nederlands academici dat we doen? Omdat de eventuele revenues meteen terugvloeien naar de universiteit. Is dat…
Nico Stam
Daar zijn de universiteit ook heel heel moeilijk in.
Henk Jan Out
En in andere landen is dat minder problematisch?
Nico Stam
België is dat bijvoorbeeld beter. UK zou ik niet weten, maar volgens mij is het daar ook beter. Amerika is het zeker weten beter.
Henk Jan Out
Ja, goed. Dus dat was het minst leuke.
Nico Stam
Ja, minst leuke wil ik niet zeggen. Ik heb een hoop geleerd, maar ik heb op een gegeven moment ook gedacht van: dit is klaar. Was leuk, was heel veel overleg, ook met provincies, gemeentes, heel veel business trips naar andere scienceparken. Maar op een gegeven moment dacht ik: ik wil wel weer eigenlijk in een zaak staan. En bij toeval kwam ik eigenlijk de oprichters tegen, Tjeerd Barf en Allard Kaptein, die Acerta hadden opgericht, waar ik vroeger mee onderhandeld had.
Henk Jan Out
Dus daar komen we inderdaad nu op het ACERTA verhaal. En vertel het verhaal kort als je wil. Wat is Acerta? Dus je noemde de twee wetenschappers al. Die hadden een molecuul van Organon gekregen.
Nico Stam
Ja, eigenlijk. Je kunt zeggen. Het was aanvankelijk 2007, 2009 startte dat. Was er een overname van Organon, door Schering-Plough, door MSD. En in 2011 besloot MSD alle research in Oss te stoppen. Hele grote publieke discussie. Wat een verlies van kenniswerkers, hoogopgeleide mensen, zijn er mogelijk voor een sciencepark. Met input van een heleboel verschillende mensen is uiteindelijk een sciencepark gerealiseerd. En vanuit MSD heb ik toen denk ik met tachtig bedrijfjes onderhandeld die hun oude project voort wilden zetten. Waaronder Tjeerd en Allard. En die hebben uiteindelijk een kinase remmer in de pre-klinische fase, dus in de researchfase, ingelicenseerd. Daar hebben we een contract voor onderhandeld.
Henk Jan Out
Met MSD?
Nico Stam
Met MSD. Ik dus vanuit de MSD-kant met een aantal collega’s. En daar lagen ook wel allerlei, daar hebben ze ook wel mee geboft, denk ik. Er lagen voorraden van chemische compounds. Er was heel veel op plaats, alleen het product lag op de plank bij MSD. MSD wilde het zelf niet ontwikkelen. Die had een soortgelijk molecuul waar ze meer in geloofden. En Tjeerd en Allard geloofden in dit molecuul. En toen heeft AstraZeneca 55% van het bedrijf overgenomen, maar met een deal, met de mogelijkheid om het hele bedrijf over te nemen, gekoppeld aan allerlei milestones. Milestones zijn bepaalde momenten die je bereikt, bijvoorbeeld goedkeuring in Amerika, goedkeuring in Japan, goedkeuring in Europa. En dat is een fantastisch verhaal geworden.
Henk Jan Out
Want dat ging om grote bedragen. Hoeveel geld ging het om?
Nico Stam
Het totale hele deel was 7 miljard dollar. Dus dat was de grootste biotechdeel in heel Europa. Op dat moment voor een biotechbedrijf. En zo stond het ook in de financiële kranten. Het hoogste bedrag voor een bedrijf waar niemand van gehoord heeft. Wat niemand kent. Dus dat was natuurlijk fantastisch.
Henk Jan Out
En waarom was dat bedrag zo hoog?
Nico Stam
Het bedrag wat je voor zo’n businessdeal betaald heeft te maken met in hoeverre je gelooft in het medicijn en hoe groot een bedrijf denkt dat het aantal patiënten is wereldwijd die hiermee behandeld zou kunnen worden. Hoeveel geld je nog zou in moeten investeren om het verder te ontwikkelen, want het is natuurlijk een heel traject om het in Amerika echt goedgekeurd te krijgen. Het is nu in 84 landen in de wereld op de markt. Dus dat is gigantisch. En wereldwijd is het echt een succesverhaal geworden in die zin. Maar goed, dat is een risico en er zijn ook heel veel van dat soort deals die uiteindelijk niet opleveren wat een grote farmaceut aanvankelijk verwacht.
Henk Jan Out
Er zijn risico’s aan verbonden, daarom…
Nico Stam
Het is het risicovol. Je probeert het te onderkennen door milestones in te bouwen, dat als je uit Europa of Amerika geen goedkeuring krijgt, dan wordt het een lager bedrag dan 7 miljard.
Henk Jan Out
Maar goed, dat bedrag is natuurlijk ook zo hoog omdat je anticipeert dat de payers, de landen, de verzekerden en uiteindelijk de mensen die ervoor moeten betalen, dat er ook wel voor over zouden hebben.
Nico Stam
Ja, dat is ook een stuk risico natuurlijk, van gaat dat wel lukken?
Henk Jan Out
Maar daarmee, creëer je, want dat zijn natuurlijk wel eens discussies die je leest, creëer je daarmee niet automatisch dat die prijzen van die fantastische middelen eigenlijk veel te hoog zijn?
Nico Stam
Nou, kijk, de prijzen van de medicijnen zijn natuurlijk ook die worden bepaald door hoeveel geld een farmabedrijf totaal in de ontwikkeling stopt. totaal, niet alleen het ene product, maar alle producten. En dan moet je ook realiseren dat het grootste deel gewoon preclinisch sneuvelt, maar ook een heleboel… Ik heb ook aan projecten gewerkt. Onder andere met Sanofi, die antithrombotica. Daar waren we van overtuigd dat het 4, 5 miljard zou halen wel per jaar. Het was een fantastisch medicijn. En uiteindelijk heb je gigantische voorraden. Voor gigantische bedragen. Gigantische klinische programma’s. Die moet je betalen. 30.000 patiënten behandelen. Voor cardiologie. En uiteindelijk is het product niet wat je verwacht. Dus dat is zo totaal… Kijk een bedrijf als AstraZeneca. Die investeert per jaar 13,6 miljard in science. Belachelijk.
Henk Jan Out
In hun eigen R&D?
Nico Stam
In hun eigen R&D. Dat is een geweldige investering. En de revenues zijn iets van 54 miljard. Dus het is nog steeds… Het is rendabel, maar het zijn hele hoge investeringen.
Henk Jan Out
Goed. Dat is natuurlijk een fantastisch verhaal. Het is ook breed uitgemeten in de financiële pers. En de andere pers in Nederland en internationaal. Dat Acerta verkocht werd aan AstraZeneca. Dus je zou zeggen van ja, zoals we dat ook gezien hebben bij Organon, Schering-Plough en MSD, zij hebben het ook al overgenomen, dus dankjewel Acerta en dankjewel Oss, we gaan het nu zelf overnemen en we gaan het zelf verder allemaal op de markt zetten en ontwikkelen. Bedankt voor die bewezen diensten, hier heb je een zak met geld en we gaan weer door. Maar dat is niet gebeurd he?
Nico Stam
Nee, godzijdank niet, maar dat is wel een risico en het hangt ook een beetje van het bedrijf af. Je hebt bedrijven, grote farmabedrijven, die inderdaad een overname doen, dan de assets, de patenten eruit halen, gelijk absorberen en het bedrijf afschrijven. Je hebt ook bedrijven die wat meer, zoals AstraZeneca, en er zijn er nog wel één of twee, die ook wat meer Europees georiënteerd zijn. AstraZeneca moet je je wel realiseren, die heeft een hoofdkwartier in Gothenburg, ook in Engeland en in Amerika. Dat is wat meer internationaal.
Henk Jan Out
Maar het is Brits in principe toch?
Nico Stam
Van origine Brits, Brits en Scandinavisch, Astra. Dan moet je ook kijken naar alles, en dat is dus ook het belangrijke, om dan wel een businesscase te bouwen en ook de grote aandeelhouder te overtuigen dat er toegevoegde waarde is. En daar heb je ook wat geluk bij nodig. We hebben bijvoorbeeld, denk ik, geprofiteerd dat Nederland wat meer in de picture kwam. EMA-kantoor kwam naar Nederland, dat is interessant. Nederland ligt eigenlijk wel in Europa heel centraal. Als je een cirkel hebt van 500 kilometer, dat is het meest welvarende economische deel van heel Europa, zo rond Nederland. We hebben heel veel subsidieregelingen. We hebben ook subsidievoordelen als je product op de markt is. En we hebben het verkocht als een soort, eigenlijk een locatie om talent op het Europese continent aan te trekken. Je ziet binnen die Big Pharma, als je naar San Francisco kijkt of Boston, er is ontzettend veel verloop van personeel. Personeel verloop gaat van het ene bedrijf naar het andere, salarissen zijn heel hoog, ontzettend lange reistijden. Veel van die collega’s die uren reizen, zelfs mensen die in New York werken, waar wij ook een kantoor hebben, die van buiten moeten komen, zijn twee uur bezig. En ze wonen in New York. We hebben de businesscases gemaakt van wat een deel van de chemie als Acerta uitbesteedt in India. En ik zeg: nou, voor dat bedrag kunnen wij het in huis doen. Als we de subsidie berekenen.
Henk Jan Out
In Nederland, gewoon in de faciliteiten van Acerta hier in Oss.
Nico Stam
Het is kostenneutraal, met de subsidie erbij. Plus dat je infrastructuur opbouwt.
Henk Jan Out
Dus je kwam met een hele reeks aan argumenten waarom het heel goed was om toch dit hier in Nederland te behouden?
Nico Stam
Over tijd, stapsgewijs. En op een gegeven moment kreeg je nog een Brexit eroverheen waarbij al die grote farmabedrijven zeiden van: we moeten toch wel de productie uit Engeland halen, vanuit de UK naar het continent brengen. We weten niet wat er gebeurt met importtarieven. Maar ook bijvoorbeeld als je een productieplant hebt in de UK en je wilt het in Europa of Amerika verkopen. Hoe lang gaat het duren om dat over te krijgen?
Henk Jan Out
Dus jullie zijn in staat geweest om dat verhaal inderdaad te verkopen aan AstraZeneca. Blijf ons hier houden in de Oss. Dus wat heb je gedaan? Je noemde zelf al, je hebt chemici die oorspronkelijk in India zaten, heb je naar Nederland kunnen halen bijvoorbeeld.
Nico Stam
Ja dat klopt. Dat was een van de eerste stappen. Dat was een groepje van 5, 6 chemici.
Henk Jan Out
Want hoeveel mensen heb je hier nu in de Oss?
Nico Stam
110.
Henk Jan Out
110. En dat zijn wat voor mensen met wat voor soort achtergrond?
Nico Stam
Een derde zijn chemici, als chemicus opgeleid.
Henk Jan Out
Dat zijn dus echt mensen die de moleculen synthetiseren?
Nico Stam
Die zullen de kleine chemische moleculen synthetiseren. En daar hebben we dus het aantal mensen met een PhD, dus met een wat hogere wetenschappelijke opleiding, hebben we verhoogd. En je moet, zo hebben we een roadmap gemaakt voor vijf jaar, van hier willen we naartoe, hier zijn we, hier gaan we naartoe. De andere een derde zijn biologen, ook weer veel mensen met een PhD. En eigenlijk iedereen heeft verder wel een hbo-opleiding. En we
hebben dan ongeveer 40 medewerkers. Dat is het andere een derde. Dat zijn mensen die klinische studies uitvoeren.
Henk Jan Out
Clinical operations.
Nico Stam
Clinical operations.
Henk Jan Out
Ja. En goed, je hebt dus die chemici. Je kon AstraZeneca van overtuigen dat het beter is om die chemici in Nederland te hebben dan in India. We zouden zeggen India lagere kosten. Maar dat was uiteindelijk niet overtuigend genoeg, begrijp ik.
Nico Stam
Nou, dat ging stapsgewijs. En daarna was ook nog het moment tussendoor dat AstraZeneca, zoals veel bedrijven… Het begint altijd met wat is de hoogste medical need voor een bedrijf? In welk gebied ben je actief? En dat is oncologie. En binnen die oncologie zag je een hele sterke ontwikkeling van interesse in de bloedkankers. Je hebt vaste tumoren, zoals een longtumor, een prostaatumor of een ovarium, echt een orgaan, en tumoren in de bloedcellen, in het beenmerg, de lymfeklieren. En aanvankelijk werd de oncologie uit de rest gehaald en daarna werd de hematologie apart gezet. En toen is besloten, en daar was ik verder niet bij betrokken natuurlijk, besloten om die hematologie omdat als een soort biotech bedrijf als een kleine start-up binnen dat grote AstraZeneca op te bouwen. Dus een hele senior VP, een expert uit die bloedkanker, is een key opinion leader aangetrokken in Amerika. Waar ik ook, moet ik zeggen, eigenlijk in de loop der jaren een hele goede band mee heb opgebouwd. En die heeft ook wel eens vertrouwen gegeven. En inmiddels zijn we, zo hebben we wereldwijd 400 mensen, artsen van allerlei niveaus…
Henk Jan Out
In die hematologietak van AstraZeneca?
Nico Stam
In die hematologietak. En daar zitten een aantal mensen in Cambridge in Engeland. Er zitten een aantal mensen in Waltham in Amerika, bij Boston. Er zit een groep in Barcelona nu, Mississauga in Canada. En we zijn, kijk, en dat zag ik wel met mijn achtergrond uit Big Pharma, je kunt er niet als… De enige manier voorwaarts is integreren. Heel goed luisteren wat je shareholder wil. Dus wij zijn ingesprongen op hematologie. We zijn bepaalde dingen, heb ik ook gestopt. Daar is geen toekomst. En zeg ik vandaag: onze focus is op het vinden van nieuwe drug targets in de bloedkanker.
Henk Jan Out
Nieuwe aangrijpingspunten voor… Om nieuwe geneesmiddelen voor te vinden.
Nico Stam
En dat sloot heel goed aan bij de wens van van die nieuwe biotech binnen AstraZeneca, die inmiddels helemaal geïntegreerd is.
Henk Jan Out
Ik kan me dus voorstellen dat je, dat heb ik in het verleden ook wel gezien bij Organon en bij MSD hier ook in Oss, dat je continu bezig bent om jezelf te profileren bij je bazen. Om toch maar te laten zien hoe goed we zijn en wat de toegevoegde waarde is van je locatie hier. In dit geval dan in Oss. Vergeet ons niet en schrijf ons vooral veel werk toe en mensen toe. Dat is wel een continue struggle, of niet?
Nico Stam
Nou, laten zien dat je iets toevoegt, dat vind ik mijn levensles. Ik ben me heel goed bewust. Wat ik wel eens over mensen zeg: Jij probeert wel vooruit te kijken. Dat is ook zo. Je moet zorgen dat je niet achteraan loopt en dat je iets doet wat ze willen dat je doet omdat je dus… Mijn grootste angst is dat je een CRO wordt.
Henk Jan Out
Een Contract Research Organisatie.
Nico Stam
Dat je steeds een klein stukje werk krijgt en ‘doe dat maar’, dat is niet wat we willen. Dus het is echt, nee, wij zeggen, en daar heb ik ook aan meegewerkt, ook met afspraken met AstraZeneca, hoe we het structureren, waar bepaalde commitments, waar ze zich hebben gecommitteerd aan dat wij innovatief werk doen. Er zijn hele harde afspraken over gemaakt. We zijn niet, geen zero , innovatief.
Henk Jan Out
Dus je eigen chemiciën, je eigen onderzoek kunt doen.
Nico Stam
Ja.
Henk Jan Out
Maar dat is wel gebonden aan bepaalde kaders lijkt me?
Nico Stam
Heel sterk gebonden. Er is niets wat wij alleen doen. Dus elk project in de research, maar ook in de kliniek, is een global team. Elk team is global, iedereen zijn mensen, dus heel veel ’s avonds aan de telefoon, Teams-meetings. Dus een researchproject, daar zitten ook mensen, werken eraan in Amerika. Wordt niet gedupliceerd. We gaan niet twee keer… Er was hier translation groep en dat was in Amerika… Die heb ik gestopt. Wat wij wel doen, we doen, je kan hier een projectleider hebben van een bepaald researchproject. Die kan ook in Amerika zitten. Het team is dan global. Dus met elkaar hebben we, zo, ik denk…
Henk Jan Out
En werkt dat goed? Het zijn natuurlijk enorme tijdsverschillen, verschillende culturen… Dat gaat goed?
Nico Stam
Ja, dat gaat goed. Maar aanvankelijk, in mijn begintijd, wat minder goed ging, is: toen hadden we 200 man in San Francisco werken daar, dat weet je. Dus negen uur tijdsverschil. Vooral wat ik wel, wat wel eens moeilijk was, om de groep mee te nemen en van het is ook zichtbaar zijn en gecommitteerd zijn. En dan zat je weer hier ’s avonds laat in te bellen met een heleboel mensen in Amerika, en dan zat je met één of twee personen hier. Dat werkte niet. Gelukkig is dat afgebouwd ook. En het is nu dus echt zes uur verschil met Boston. En daar beginnen mensen, moet ik zeggen, heel vaak om vier uur, vijf uur in de ochtend. Het is absurd, maar dat doen ze.
Henk Jan Out
Ja, dat is ongelooflijk in Amerika. Hoe vroeg men daarbij… Dat doen we in Nederland niet.
Nico Stam
Nee, nee. En het werk begint soms al in de auto. Dat ze dus gewoon heel veel calls, dat mensen op weg zijn naar het werk of call hebben terwijl ze de kinderen naar de crèche brengen.
Henk Jan Out
Goed. Nou ja, het is je dus allemaal gelukt. Dus het is een tik groter geworden, hele Acerta hier. Je hebt ook allerlei apparaten erbij gekocht. Je vertelde dat je er een hele NMR bij hebt kunnen krijgen. Dus ja, de toekomst ziet er goed uit, denk ik, voor Acerta hier.
Nico Stam
Ja, ja. Ik denk dat we K we kijk inmiddels wij waren in de loop der tijd wel gegroeid tot over de 100 mensen en het in het werk liep goed, maar we zaten wel in een oud gebouw de Pivot Park. Dit gebouw waar we vandaag zitten, een oud chemiegebouw…
Henk Jan Out
Waar deze podcast opgenomen wordt, ja.
Nico Stam
Ja, heel historisch gebouw. Daar komen, daar zijn decontraceptives ontwikkeld en eigenlijk alle belangrijke producten van Organon. Dus een rijke historie. Maar wij waren als klein bedrijf gigantisch gegroeid. En wij zaten verdeeld over vier etages. Dus chemie op de derde, biologen op de begane grond. Er zaten mensen in de kelder, er zaten een paar medewerkers in een ander gebouw. Dan heb je weer de business case. En dat was natuurlijk een hele mooie business case. Wij moeten die groepen bij elkaar brengen. Je wilt de chemicus naast de bioloog hebben. En daar hebben we een business case voor ingediend bij AstraZeneca. Dat is gehonoreerd. En dat kwam heel goed samen met Pivot Park, die ambitie had om nieuwbouw neer te zetten. En wij zijn begin vorig jaar eigenlijk naar het Marie Curie-gebouw overgegaan.
Henk Jan Out
Dat is de naam van dat nieuwe gebouw.
Nico Stam
Ja, waar we de grootste tenants zijn. En waar de chemie op de zesde etage zit. Biologie op de vierde. Kantoren op de vijfde. Kantoren op de vierde. En daar hebben we eigenlijk hele mooie laboratorie kunnen inrichten. Maar dat is weer het voordeel van AstraZeneca. Waar we natuurlijk de middelen hadden. En ook de ontwikkelaars om die labs te designen. Maar we konden ook nieuwe apparatuur kopen. Waaronder een NMR.
Henk Jan Out
Mooi. Ja, ik ben er onlangs geweest. Een prachtig nieuw gebouw. Fantastische faciliteiten. Dat ziet er ontzettend fraai uit. Even in zijn algemeenheid. Dus al die dingen die je gedaan hebt, al die verschillende zaken. Dat zal ongetwijfeld ook geleid hebben tot een visie die je ontwikkeld hebt over de farmaceutische industrie in zijn algemeenheid. Je hebt natuurlijk zoveel kanten gezien. Kun je zeggen, in zijn algemeenheid, wat je vindt dat er goed gaat in de farmaceutische industrie. En wat er eigenlijk niet goed gaat. Laten we dat laatste beginnen. Wat zouden we eigenlijk veel beter moeten doen? Met name in dat R&D stuk.
Nico Stam
Ik denk wat er ingewikkeld wordt, wordt natuurlijk ook steeds meer… Enerzijds heb je heel veel middelen nodig om een medicijn naar de markt te kunnen brengen. En er is veel druk op de patent. Het leven van patenten die je hebt. Dus alles is gericht op snelheid. Dus snelheid is nog steeds een dingetje. Je ziet ook dat het heel belangrijk is om die groepen samen te laten werken. Hoe je dat allemaal doet. En wat steeds meer belangrijk wordt, is dat je ziet dat ze zijn heel goed ingericht, de Big Pharma om medicijnen te ontwikkelen. Maar de innovatie komt heel vaak van buiten. Dat zie je in dit middel ook.
Henk Jan Out
Er zijn steeds meer bedrijven die eigenlijk hun interne R&D niet meer doen. Het zijn allemaal van buiten gekeken wordt naar research groepen en dat dan opkopen. Dat is een interessanter business model dan het allemaal zelf te doen.
Nico Stam
Het wordt moeilijk. En ik denk dat het in de auto-industrie niet anders is. Je kunt goed zijn in auto’s, maar dan moet je ook nog een accu maken. En die moet verbeterd worden.
Henk Jan Out
Maar dat doen de bedrijven toch wel? Er wordt ook ontzettend veel naar buiten gekeken.
Nico Stam
Ja, maar dat blijven wel de challenges. Je ziet wel dat er bedrijven vaak heel erg afhankelijk zijn voor een hele market cap, dus de waarde van het bedrijf. Dat ze afhankelijk zijn van één of twee hele grote producten. En het moeilijkste is, hoe zorg ik dat ik een gebalanceerde portefeuille heb.
Henk Jan Out
Op het moment dat je patent verloopt, dat je dan iets nieuws hebt wat je dan snel naar de markt kunt brengen. Dat dat kan vervangen. Dat is portfolio management.
Nico Stam
Dat is portfolio management. Als ik kijk naar die hematologieën, dan beginnen we eigenlijk voor niks. We hebben een soort plaatjes gemaakt, een soort strategische plannen waar je zegt van nou, het anker is de entry voor AstraZeneca in de hematologie. Daarna moet je een pijplijn opbouwen die vrij klein was. Van producten in fase 1, 2 en 3. Er zijn bedrijfjes overgenomen. Niet door Acerta, maar door AstraZeneca. Uit China, uit Amerika, Europa. Dan heb je ook een vroege pijplijn nodig. Daar zijn wij en er zijn collega’s in de midden.
Henk Jan Out
Vroeger dus voor de kliniek, pre-klinische werk.
Nico Stam
Pre-klinische werk. Zodat in de loop der tijd, dat je vanuit die researchfase, die pre-klinische fase, ook die kliniek kan vullen. En dat er vanuit die kliniek ook weer dingen op de markt komen.
Henk Jan Out
Dan moet je ook nog rekening houden met het afvalpercentage, wat natuurlijk…
Nico Stam
En dat zie je natuurlijk ook. Er is heel veel commitment van de board van AstraZeneca, de CEO van geloof in hematologie, gaat maar eens opbouwen. Je kunt overnames doen, je kunt een portefeuille bouwen. Maar een half jaartje later begint de klok te tikken van: hé, jullie zouden dan en dan gestart zijn, maar wanneer komt die eerste patiënt? Wanneer is die eerste recruitment? En wanneer is de registratie? Dus ik zie wel, het blijft een heel hectisch veld, met hoge risico’s, goede beloningen, maar veel druk.
Henk Jan Out
Dus je zegt in wezen: datgene wat echt voor de continuïteit van bedrijven belangrijk is en waar onvoldoende aandacht voor is, is voor dat portfolio management. Zorgen dat je pijplijn goed opgevuld kan worden.
Nico Stam
Opgevuld kan worden. En je ziet niets is permanent. Traditioneel zag je dat er heel veel… De meeste medicijnen die we hebben. Dat zijn small molecules. Kleine chemische compounds. Vandaag de dag is het toverwoord biologicals. Antibodytherapien, celtherapieën, CAR-T therapieën. Waarbij mensen kijken naar de ontwikkelingstijden. De tijd dat het kost om ze te ontwikkelen, tot de markt te brengen. Wat korter is. Maar ik ben ervan overtuigd. Het is weer een piek. Het is een beurspiek. Het lijkt veel, de eerste dingen zijn heel succesvol geweest. Het laaghangend fruit. Maar daarna droogt dat ook op.
Henk Jan Out
Small molecules komen terug?
Nico Stam
Die komen terug. Maar dat begint nu al te komen. Maar mensen zeiden van: er is geen enkele therapie, dat is het complexe met kanker. Het is heel heterogeen, het verandert. De meeste patiënten hebben baat bij een combinatietherapie of medicijn A, daarna medicijn B. En als bedrijf wil je heel graag dat je dat pakketje klaar hebt, dat is ook een challenge. Je wilt geen één product hebben, maar je wilt iets je wilt een behandelingsregime aanbieden.
Henk Jan Out
Een van de problemen natuurlijk in R&D is dat de succespercentages laag zijn. We het al even over gehad. Zie je mogelijkheden hoe je dat zou kunnen vergroten? De rol van de artificial intelligence bijvoorbeeld in het hele discovery proces. Wint of AstraZeneca dat soort dingen ook doet?
Nico Stam
Ja. Ja.
Henk Jan Out
Zie je dat als een mogelijke methode om die succespercentages te verhogen?
Nico Stam
Ik denk dat dat zeker gaat bijdragen. Ik denk niet dat het de oplossing is. Het is allemaal heel pril. Binnen AstraZeneca wordt er heel veel in geïnvesteerd, heel veel aan gewerkt. Zelfs binnen de chemie. Als je traditionele chemicus hebt die allerlei synthetische structuren, chemische structuren ontwikkelt, die door de biologen getest worden op hun werking. Waar de chemicus samen met de biologologische bedenkt. Vandaag de dag worden structuren ook ontwikkeld. En we zijn in de beginfase van, ja, met AI. En het is wel grappig dat je, ik zag recent ook een presentatie waar het projectteam een aantal chemische en synthetische routes presenteerde van dit, we denken dat dit een oplossing is, of dit, of dit en dit. En de vijfde of de zesde stond eronder, gevonden met AI. De chemici zeggen dan van ja, als ik dan vraag, is het echt anders? Nee, het komt wel uit die koker voort, maar ze hadden het niet, ze hadden het bedacht. Er wordt heel erg, wordt erop ingezet ook met klinische ontwikkeling, patiëntstatificatie, patiëntendossiers, dus dan gaat het onthelpen met ontwikkeltijden verkorten. Dus heel manueel, al die data van al die ziekenhuizen, van al die patiënten verzamelen. Goed archiveren, fouten eruit halen, dubbel check.
Henk Jan Out
Dus daar ligt zeker nog een toekomstige rol, denk ik.
Nico Stam
Absoluut, absoluut.
Henk Jan Out
Goed, je bent nu met pensioen. Heb je nog, hoe ga je de enorme hoeveelheid tijd die je nu krijgt, hoe ga je dat allemaal vullen?
Nico Stam
Nou, het is nog pril eigenlijk. Ik heb ook nog wat afspraken met Acerta dat ik nog even met een beetje verbonden blijf. AstraZeneca. Sorry, met AstraZeneca. Verbonden blijf om te zorgen dat een aantal dingen goed overgedragen worden. En goed lopen. Voor mij is het belangrijkste nu even. Ik wil gewoon een lege agenda. Ik wil niet twee of drie dagen weer blijven doorgaan. Want ik weet dat ik dan ook die vierde dag weer ga werken. Die vijfde dag ben ik ook weer bezig. Wat ga ik doen? Begin gaan we een paar keer op vakantie. We hebben daar wat plannen. Dat is heel apart. We gaan binnenkort naar Istanbul met mijn drie dochters en mijn echtgenoten, met hun vriendjes. En voor het eerst hebben mijn echtgenoten en ik geen return ticket. Dus waarom moeten we, we hoeven niet te plannen. Dat zal ook wennen zijn. Ik denk dat er wat op…
Henk Jan Out
Dat lijkt me helemaal niks.
Nico Stam
Misschien ook niet, maar het is iets wat we nooit gedaan hebben.
Henk Jan Out
Dat is wel het ultieme gevoel van vrijheid. We gaan gewoon heen en we zien wel wanneer we terugkomen.
Nico Stam
Ja, weet je, we zullen ook wat meer tijd We hebben een woning in Spanje, waar ik amper geweest ben. Waar we een keer wat naartoe willen. En er zijn ook al wat mensen die gevraagd hebben of ik met wat zaakjes kan helpen. En dat als ik terug ben. En daar moet ik ook eens even goed naar kijken.
Henk Jan Out
Ja, dus je zal zeker niet rustig, je zal zeker bezig blijven dus.
Nico Stam
Dat denk ik wel.
Henk Jan Out
Helemaal goed. Nou, Niko, hartstikke goed. Bedankt voor het gesprek. Ik hoop dat je echt gaat genieten van je pensioen. U bedankt voor het luisteren. Als u trouwens suggesties hebt voor gasten in deze podcast of feedback wilt geven op een podcast, dan kan dat. Op de podcast platforms en op onze website staan de contactgegevens. Voor nu bedankt voor het luisteren en graag tot de volgende keer. Dag!
Dit was Leaders in Life Sciences, dankjewel voor het luisteren. Vond je iets van deze aflevering? Wij ontvangen graag jouw feedback. Wat houdt bijvoorbeeld jou bezig en over wie wil je meer horen? Laat het weten via een Apple of een Google review of stuur een berichtje via social media of natuurlijk gewoon per mail. Onze waardering is groot. Tot slot, nog dank aan onze partners. Dat zijn Pivot Park, Pedersen & Partners en Johnson & Johnson Innovative Medicine.
Recente reacties